کتاب «اهل‌سنت ایران؛ فرصت‌ها و چالش‌ها" به ترکی ترجمه شد
برای نخستین بار کتابی جامع و آکادمیک درباره اهل‌سنت ایران و فرصت‌ها و چالش‌های آنان در ترکیه منتشر شد.
کتابی تحت عنوان «اهل‌سنت ایران؛ فرصت‌ها و چالش‌ها»، اثر دکتر عبدالظاهر سلطانی اهل استان خراسان جنوبی این کشور، توسط دوغان اوزلوک دانشجوی دکترای دانشگاه «آنادولو» به ترکی ترجمه و چندی پیش در ترکیه چاپ و منتشر شد.
به نظر می‌رسد این اثر 320 صفحه‌ای، نخستین کتاب جامع و آکادمیک درباره اهل‌سنت ایران باشد که در ترکیه منتشر می‌شود. لازم به ذکر است که این کتاب به‌عنوان رساله دکترای نویسنده نیز توسط دانشگاه «الاوزاعی» لبنان تایید و به عربی هم منتشر شده است.
در همین راستا، سلطانی مولف این کتاب در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی اظهار داشت: از شما بابت تهیه این گزارش، مترجم گرامی جناب دوغان اوزلوک و مدیر محترم انتشارات "فجر" ترکیه که باعث و بانی معرفی این کتاب به شهروندان این کشور شده‌اند، تشکر ویژه می‌کنم. این کتاب مقدمه‌ای بسیار کوتاه برای شناخت اهل‌سنت ایران است و می‌تواند منبعی برای اندیشمندان، دانشجویان و پژوهشگران در ترکیه و دیگر کشورها باشد.
وی درباره انگیزه خود از تالیف این کتاب نیز گفت: هدفم این بود که بیان کنم جمعیت اهل‌سنت ایران که طبق کمترین تخمین‌ها و آمارها، حداقل 10 میلیون نفر هستند، فرصت بسیار خوبی برای این کشور محسوب می‌شود. جمعیت آنان از حدود 160 کشور در جهان بیشتر است. این کتاب می‌گوید که برای رفع مشکلات باید در صحنه حضور داشت و فعالیت کرد و منتظر کسی نبود. باید از فرصت‌ها به بهترین شیوه بهره برد و برای به حداکثر رساندن آنان کوشید.
سلطانی راجع به محور اصلی کتابش هم تصریح کرد: مرکز اصلی بحثم، بخشهای پایانی کتاب است که به فرصت‌ها و چالش‌های اهل‌سنت می‌پردازد. فرصت‌ها بیانگر آن است که اهل‌سنت در ایران وجود دارند و می‌توانند موجودیت خود را حفظ کنند و روز به روز بهتر شوند. چالش‌ها نیز نشان می‌دهند که اهل‌سنت با مشکلات عدیده‌ای رو به رو هستند.
او همچنین خاطرنشان کرد: این فرصت‌ها و چالش‌ها بر مبنای واقعیات تنظیم شده است؛ یعنی نه آن اندازه اوضاع اهل‌سنت را گل و بلبل جلوه داده شده است که بگوید هیچ مشکلی ندارند؛ همانند برخی علما و عوام اهل‌سنت که در محافل رسمی و سیاسی اوضاع خود را خوب جلوه می‌دهند و حتی مردم را مدیون حاکمیت می‌دانند. و نه آنقدر آنان را در زندان و سیه‌روزی و بدبختی جلوه می‌دهد؛ مثل برخی دیگر از مدافعان اهل‌سنت که تنها و همواره از سختی‌ها و مشکلات آنها می‌گویند.
در ادامه، دوغان اوزلوک مترجم این کتاب نیز اظهار داشت: خوشحالم که کتابی بسیار جامع را ترجمه و منتشر کردم. با توجه تدریس در رشته ادبیات ترکی در دانشگاه کابل و تحصیل در مقطع دکترای دانشگاه آنادولو، ترجمه این کتاب دو سال زمان برد. موضوع و متن کتاب نیز بسیار حساس و نخواستم در ترجمه عجله کنم. این کار را داوطلبانه و بدون دریافت دستمزدی انجام دادم.
اوزلوک افزود: پس از اتمام کار ترجمه، آن را برای چاپ به انتشارات مهم و ارزشمند "فجر" سپردم، چون این موسسه پیش از این نیز کتاب‌های بسیاری راجع به ایران در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی، تاریخی و دینی، از جمله آثار دکتر علی شریعتی منتشر کرده است. کتاب آقای سلطانی با ترجمه بنده نیز در هزار نسخه چاپ و منتشر شد.
وی درباره محتوای این اثر توضیح داد: در این اثر به مطالب مهمی درباره تاریخ و مناطق اهل‌سنت ایران، قومیت، مذاهب، بافت سیاسی، اجتماعی و دینی امکانات مالی و فشار‌ها بر روی آنها اشاره شده است. این کتاب می‌تواند برای علاقمندان به تحقیق درباره اهل‌سنت ایران در ترکیه و دیگر کشورها مفید باشد، چون نویسنده مطالب خود را واقع‌بینانه، مبتنی بر آمار دقیق و واقعی، علمی و بی‌طرفانه نوشته است. او نه امکانات و توانمندی‌های سنی‌ها در ایران را نادیده گرفته و نه از گفتن موانع و مشکلات آنها امتناع کرده است.
اوزلوک راجع به دلایل و انگیزه خود از ترجمه این کتاب نیز گفت: تا جایی که من می‌دانم تاکنون شبیه این اثر کتاب در کشور ما منتشر نشده است، ولی می توان کتب و مقالاتی درباره سنی‌های عهد صفوی، جریان‌های دینی و اقلیت‌ها در ایران و مشکلات آنها را در ترکیه یافت. دو رویکرد درباره اهل‌سنت ایران در ترکیه وجود دارد؛ اعتماد به روایت رسمی حکومت ایران درباره اهل سنت ایران و دیگری سیاه‌نمایی درباره آنها. در این کتاب اما سعی شده است از افراط و تفریط و دوقطبی‌سازی پرهیز شود. بنابراین مطالعه آن را به هموطنانم توصیه می‌کنم.
گفتنی است؛ این کتاب شامل دو بخش اصلی است: بخش نخست با عنوان بافت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اهل‌سنت که سه فصل دارد، فصل اول شامل مناطق سنی‌نشین ایران در استان‌های شمالی، جنوبی، شرقی، غربی و مرکزی است. در فصل دوم موسسات و مراکز دینی و فرهنگی نام برده می‌شود که شامل مدارس، مساجد، انجمن‌های خیریه، انتشاراتی‌ها وکتابخانه‌ها است. در فصل سوم مهم‌ترین احزاب و جنبش‌های فکری و سیاسی اهل‌سنت مانند جماعت تبلیغ، جماعت دعوت و اصلاح، سلفیه، صوفیه، مکتب قرآن و دیگر طیف‌های فکری و قومی ذکر می‌شود.
بخش دوم تحت عنوان «نقش اهل‌سنت در نظام سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کشور» در شش فصل آن موضوعات زیر بررسی می‌شود: فصل اول: ارتباط اهل‌سنت با گروه‌ها و مذاهب ایرانی، که از چگونگی روابط اهل‌سنت با پیروان ادیانی مانند مسیحیت، زرتشتی، یهودیت، بهائیت، صابئین، سیک و... ، و مذاهبی چون شیعه‌ی اثناعشری، اسماعیلی، نعمت‌اللهی و... سخن به میان می‌آید. در فصل دوم نقش اهل‌سنت در نظام سیاسی مورد کندوکاو قرار می‌گیرد. در فصل سوم جایگاه فرهنگی و فکری اهل‌سنت و در فصل چهارم وضعیت اقتصادی اهل‌سنت بررسی می‌شود. در دو فصل پنجم و ششم به مهم‌ترین فرصت‌ها و چالش‌های اهل‌سنت در زمینه سیاسی، اقتصادی، آموزشی و غیره اشاره می‌شود.
