قنات پولیو در افس
آب و فرهنگ- ترکیه با سازه‌های آبی ارزشمند و مهم، بدون شک یکی از برجسته‌ترین موزه‌های فضای باز جهان است
آناتولی جغرافیایی است که تمدنهای ساکن در آن در طول هزاران سال، تاریخ بشریت را شکل داده‌اند... جغرافیای آناتولی که در طول اعصار میزبان دولت‌های مختلف و فرهنگ‌های متنوع بوده است، با میراث فرهنگی خود غنای بی‌نظیری را ارائه می‌دهد... در هر منطقه با توجه به بافت تاریخی و باستانی، سازه و یا بنای تاریخی متفاوتی در مقابلمان ظاهر می‌شود... در طول جریان آب در این سرزمین‌ها، سازه‌های آبی بسیاری به چشم می‌خورد. در سایه این سازه‌های آبی ارزشمند و مهم، ترکیه بدون شک یکی از برجسته‌ترین موزه‌های فضای باز جهان است.
انسان بدون اینکه در مقابل سختی‌ها احساس خستگی کند، همیشه موجودی بسیار مصمم برای یافتن راه‌حلی برای مشکلاتش بوده است. پیشرفت در علم و فناوری را مدیون عزم اجدادمان در حل چالش‌هایی که امروز ناچیز به نظر می‌رسند هستیم. ماجراجویی انسان با آب نیز چنین مسیری را طی می‌کند. وابستگی و نیاز انسان به آب، ارتباط با آن را به ابعاد دیگری سوق می‌دهد. برخلاف سایر موجودات زنده، انسان موفق می‌شود آب را مهار کرده و از آن به شکل متناسب با نیاز خود استفاده کند. مسیرهای مختلفی را از دوران باستان امتحان می‌کند... چاه کنده، باران و آب برف را در مخازن جمع می‌کند. جلوی رودخانه‌ها سدها ساخته و آب را جمع می‌کند... در دوران باستان، کار را با استفاده از دانش و تجربه روز، کمی جلوتر برده و قنات و کانالهای آب احداث می‌کند. به این ترتیب قادر به حمل آب از یک منبع بسیار دور یا یک رودخانه به شهرها می‌شود.
شهرهای یونان و روم معمولاً مکانهایی بودند که کمبود آب زیادی داشتند. آب معمولاً باید از خارج از شهر آورده می‌شد. آبی که از حومه کشور آورده می‌شد، گاه از زمین ناهموار عبور میکرد. عبور آب از اطراف تپه‌ها یا دره‌ها بسیار پرهزینه و ناخوشایند بود. در این مرحله مهندسان آن دوره با ساختن "قنات" بر این مشکل فائق آمدند... به زبان ساده، کانالهای آبی قوسداری که نام بردیم، پل هایی بودند که برای عبور آب از موانع مختلف ساخته شده و دو نقطه از ارتفاع یکسان را به هم متصل می‌کردند. با توجه به شرایط زمین، طاق به صورت یک یا چند طبقه ساخته می‌شد. برای اینکه آب به راحتی از کانال در وسط قوس عبور کند، یک محاسبه دقیق لازم بود. قنات‌های رومی گواه این است که این محاسبات به شکلی که مهندسان امروزی را متحیر می‌کند، با موفقیت انجام شده است. در قوسهایی که بر اساس جاذبه زمین کار می‌کردند، آب از کانالهای سنگی با سطح صاف عبور میکرد. کانال‌ها یا با سنگ پوشیده شده و یا با طاق پوشیده می‌شدند تا آب آلوده نشود. معمولاً در محلی که یک قنات به شهر می‌رسید یک شیر آب وجود داشت.
اگرچه قنات‌ها از اهمیت حیاتی و ارزش معماری بالایی برخوردارند، مهندسان در روم باستان مورد انتقادات مختلفی قرار گرفتند. گفته می‌شود که این طاق‌های باشکوه و ظریف بسیار هزینه‌بر بوده و نیازی به ساخت آنها نبوده است. با این حال قنات‌ها با گذشت زمان برای رومی‌ها به قدری ضروری شدند که حتی شروع به ضرب عکس قنات بر روی سکه‌های خود کردند. به لطف این سکه‌ها، تاریخچه بسیاری از قناتهایی که تا به امروز باقی مانده‌اند، مشخص شده و آنهایی که تا امروز باقی نمانده‌اند، فرصت مستندسازی را پیدا کردند.
یکی از چشمگیرترین قنات‌های دو طبقه که تا به امروز باقی مانده و هنوز هم نیاز آب این شهر را برآورده می‌کند، در سگوویا در اسپانیا واقع شده است. قنات دو طبقه پولیو در افس نیز یکی از برجسته‌ترین نمونه‌ها در آناتولی است. قنات پولیو قدیمی‌ترین قنات دوره رومی در ترکیه می‌باشد.
افس... یک شهر بندری مهم و باشکوه جهان باستان... مرکز سیاسی و تجاری مدیترانه... یکی از مهمترین تقاطع‌های آسیا و اروپا... افس، مرکز استان آسیا امپراتوری روم، با 200 هزار نفر جمعیت، یکی از بزرگترین کلانشهرهای زمان خود بود. غنای معماری این شهر با رم رقابت میکرد. این شهر که همیشه نقش مهمی در علم، فرهنگ و هنر داشته است، به مکانی تبدیل شد که مردم در دوره‌های بیزانس و عثمانی، پس از امپراتوری روم برای اسکان ترجیح می‌دادند.
شهر باستانی افس که میزبان تمدنهای مختلف بوده است، اکنون در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است. حتی پس از صدها سال، معبد آرتمیس، یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان، کتابخانه جلوس که پس از اسکندریه و برگاما، یکی از مهمترین کتابخانه‌های دوران باستان است و تئاتر بزرگ افس با ظرفیت 25 هزار نفر، همچنان بینندگان را متحیر می‌کند!
شهر باستانی افس شهری بود که در هر دوره با کمبود آب روبرو می‌شد... همیشه برای حل این مشکل به دنبال روش‌های جدید بوده‌اند. سازه‌های مختلف آب در دوره‌های مختلف ساخته می‌شد و سعی می‌شد آب از منابع مختلف به شهر منتقل شود. بنابراین افس از نظر توسعه مهندسی آب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در همان زمان یکی از مهمترین سیستمهای انتقال آب باستان در آناتولی، آبراه‌های افس است.
پس از تبدیل شدن افس به پایتخت، روز به روز بر اهمیت آن افزوده شد. روز به روز انسانهای بیشتری شروع به اسکان در این شهر کرده و سبب رشد و توسعه شهر شدند. مسئله آب دوباره مشکل‌ساز شد. یافتن راه حل جدید برای این مشکل در افس ضروری بود. تصمیم گرفته شد که کمبود آب این شهر با انتقال آب از یک منبع دور از طریق آبراه‌ها برطرف شود. بدین ترتیب قنات پولیو که 8 کیلومتر طول داشته و آب از طریق 6 پل به شهر منتقل می‌شد، ساخته شد. قنات پولیو یک بنای یادبود است که از رودخانه دربنددره که در زمان های قدیم به مارناس معروف بود، ساخته شده بود. در طبقه اول سه طاق بزرگ و در طبقه دوم شش طاق کوچک وجود دارد. این قنات دو طبقه از نظر مهندسی و معماری یک اثر هنری محسوب می‌شود! در دو طرف قنات، کتیبه‌هایی به زبان‌های لاتین و یونانی وجود دارد که از افرادی که این قنات را ساخته و وقف کرده‌اند، نام برده شده است.
اینها سازه‌های باستانی و قناتهایی هستند که به ناگاه در جغرافیای آناتولی در مقابلتان ظاهر می‌شوند. اگر فرصت دیدن شکل کامل آنها را نداشته باشید، حتی ویرانه‌هایی که تا به امروز باقی مانده‌اند انسان را هیجان‌زده می‌کنند! همچنین برخی سازه‌ها هستند که با تمام عظمت خود در برابر شما ایستاده‌اند. رومی‌ها که در ساخت طاق و کمره ماهر بودند، آثار هنری زیبایی را در استانبول، افس، برگاما و آنتالیا برای تمدنهای بعدی به یادگار گذاشته‌اند.
